KINH TẾ : Mỹ tấn công mạnh để dễ thương thuyết với Trung Quốc

Trương Thanh Long

Sưu tầm - Biên soạn - Bình Luận

Theo RFI ngày 19/09/2018 - Đòn tấn công thương mại của Mỹ nhắm vào 200 tỉ đô la hàng Trung Quốc là chủ đề quốc tế hàng đầu của hầu hết các báo Pháp hôm nay, 19/09/2018. 

Bài phân tích « Thương mại : Trump tấn công, đe dọa… rồi thương thuyết » của báo Le Monde tìm cách lý giải chiến lược của Washington. Thứ nhất là tại sao chính quyền Trump lại chọn ồ ạt tấn công Trung Quốc đúng vào thời điểm này ? Theo Le Monde, nếu như khủng hoảng của nửa đầu năm nay chủ yếu là giữa Hoa Kỳ và các nước đồng minh, thì kể từ đó đến nay, Washington đã đạt được thỏa thuận hưu chiến với Liên Hiệp Châu Âu, với Mêhicô, hay Canada. Đối thủ chính của Mỹ hiện chỉ là Trung Quốc. Washington tỏ ra không khoan nhượng, trong thông báo hôm 17/09/2018, Mỹ cảnh báo sẽ tiếp tục áp thuế mới với 256 tỉ đô la hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc, có nghĩa là toàn bộ hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ, nếu Bắc Kinh trả đũa.

Điều đáng chú ý thứ hai là, lượng hàng hóa 200 tỉ đô la nói trên trước mắt sẽ « chỉ » bị tăng thuế 10%, kể từ 24/9/2018, và mức thuế 25% sẽ chỉ có hiệu lực từ đầu năm tới. Vậy tại sao lại có khoản thời gian hơn 2 tháng cách biệt này ? Theo Le Monde, điều này có ít nhất ba lý do.

1. Lý do thứ nhất - Khi làm như vậy, chính quyền có dụng ý để ngỏ cơ hội cho việc các nhà đàm phán Mỹ, Trung có thể đạt được một thỏa hiệp, trước khi Donald Trump và Tập Cận Bình gặp nhau tại thượng đỉnh khối G20 tháng 11 tới.
2. Lý do thứ hai là cho phép các doanh nghiệp Mỹ thời gian chuẩn bị tìm nguồn cung cấp khác ngoài Trung Quốc.
3. Lý do thứ ba : hạn chế nguy cơ giá cả tiêu dùng tại Mỹ tăng vọt vào trước thời điểm Lễ Tạ Ơn (Thanksgiving) và đặc biệt là trước cuộc bầu cử giữa kỳ, đầu tháng 11.

Theo Le Monde, đưa ra quyết định tăng thuế này, chính quyền Trump cảm thấy đang ở thế thượng phong trong tương quan lực lượng với Trung Quốc. Nền kinh tế Mỹ trong quý hai vừa qua giữ được mức tăng trưởng cao (4,2%), thấp nghiệp ở tỉ lệ thấp, trong lúc tăng trưởng Trung Quốc chậm lại, và nợ tăng cao.

Tác động của các biện pháp tăng thuế hàng Trung Quốc là không lớn với nền kinh tế Mỹ, với khoảng từ 0,1 đến 0,2% GDP sụt giảm. Về phía các doanh nghiệp Mỹ, thiệt hại do việc phải mua hàng Trung Quốc với giá cao hơn, do bị biểu thuế nhập khẩu tăng, không phải là đáng kể, so với các khoản tiền cắt giảm thuế doanh nghiệp của chính quyền Trump (với 1.400 tỉ đô la trong vòng 10 năm).


Doanh nhân châu Âu lên án Trung Quốc trì hoãn cải cách

Không hẹn mà gặp, chỉ vài giờ sau thông báo của chính quyền Trump, hôm qua, 18/09/2018, Phòng Thương Mại Châu Âu tại Trung Quốc, đã công bố một bản báo cáo lên án tình trạng thiếu vắng cải cách trong kinh tế tại Trung Quốc. Vẫn theo Le Monde, cho dù khác hẳn về dung lượng (báo cáo dài 394 trang với các thông điệp Twitter vài chữ của Donald Trump), báo cáo của châu Âu cũng chung một thông điệp với Mỹ : Lên án chính quyền Trung Quốc trong hiện tại đã không thực sự cải cách kinh tế để hội nhập quốc tế. Cho dù trong hơn 40 năm qua, nhiều tiến bộ rất lớn đã được thực hiện.

Giới doanh nhân châu Âu đã chọn vị trí, đứng về phía Mỹ, nhưng không chỉ có vậy. Bản báo cáo của các tập đoàn kinh tế lớn của châu Âu nhấn mạnh là, trong nội bộ Tổ Chức Thương Mại thế giới, đã có « hơn 1.900 câu hỏi mà các thành viên khác đặt ra » về Trung Quốc, điều này cho thấy những lo ngại của cộng đồng quốc tế nói chung, chứ không chỉ có các nước phương Tây, về vai trò thực sự của Trung Quốc trong nền kinh tế toàn cầu hiện nay.

Ba lo ngại lớn được nêu ra :

1. Thứ nhất là vấn đề bị Trung Quốc cưỡng bức chuyển giao công nghệ, mà có đến 19% doanh nghiệp châu Âu khẳng định chính họ bị đặt vào tình trạng này, riêng trong năm ngoái 2017.
2. Vấn đề thứ hai là việc thiếu quan hệ có đi có lại trong lĩnh vực đầu tư. Trung Quốc bị tố cáo là nơi mà tệ nạn quan liêu hoành hành, các quy định không rõ ràng, bị đối xử bất bình đẳng, doanh nghiệp vừa và nhỏ khó thâm nhập vào thị trường… 
3. Lo ngại lớn thứ ba liên quan đến kế hoạch mang tên « Made in 2025 », đặt mục tiêu đưa Trung Quốc lên đứng đầu thế giới trong 10 lĩnh vực công nghệ mũi nhọn. Giới doanh nhân lo ngại, mục tiêu đầy tham vọng này sẽ tạo điều kiện cho phía Trung Quốc có thêm nhiều hành động cạnh tranh bất chính.

Tuyên bố chính thức của Trung Quốc khác xa với hiện thực là nhận đinh xuyên suốt của báo cáo nói trên (cụ thể là giữa tuyên bố ủng hộ toàn cầu hóa mà ông Tập Cận Bình đưa ra tại hội nghị Davos hồi năm ngoái với những điều mà Trung Quốc đang làm). Báo cáo của Phòng Thương Mại Châu Âu ghi nhận : « các dự án mang tên Con Đường Tơ Lụa Mới bị phản đối mạnh mẽ khắp nơi trên thế giới », chính bởi mâu thuẫn lớn này.

Theo Le Monde, không có gì chứng minh rõ ràng hơn cho nhận định này bằng dự án Con Đường Tơ Lụa Mới của Bắc Kinh, dự án đầu tư tại hơn 100 quốc gia, một kế hoạch được quảng bá là sẽ đem lại lợi ích to lớn cho thế giới. Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế CSIS cho biết có đến 89% dự án trong khuôn khổ sáng kiến này là về tay các doanh nghiệp Trung Quốc.