Trương Thanh Long
Sưu tầm - Biên soạn - Bình Luận
Dưa chuột là loại rau được sử dụng phổ biến trong bữa ăn hàng ngày. Tuy nhiên, đi kèm với những lợi ích cho sức khỏe dưa leo còn mang lại nhiều tác dụng phụ không tốt.
Dưa chuột (tên khoa học
Cucumis sativus) (miền Nam gọi là
dưa leo) là một cây trồng phổ biến trong họ bầu bí Cucurbitaceae, là loại rau ăn quả thương mại quan trọng, nó được trồng lâu đời trên thế giới và trở thành thực phẩm của nhiều nước. Những nước dẫn đầu về diện tích gieo trồng và năng suất là: Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Mỹ, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Lan, Ai Cập và Tây Ban Nha.
Tác dụng của dưa chuột
Chứa nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe
Nước chiếm đến 90% trong loại thực phẩm này, đồng thời chứa hầu hết các loại vitamin, khoáng chất tự nhiên bạn cần nạp vào cơ thể hàng ngày như
vitamin C, chất xơ, vitamin B1, vitamin B2, vitamin V3, vitamin B5, vitamin B6, folic acid, vitamin C, canxi, sắt, magie, phốt pho, kali, kẽm,… mà không phải loại thực phẩm nào cũng có được.
Chính vì vậy ăn dưa chuột mỗi ngày sẽ là phương pháp tốt, hiệu quả và đơn giản nhất để bạn cung cấp dưỡng chất cho cơ thể, đặc biệt là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất tự nhiên phong phú, cần thiết. Ngoài ra dưa chuột còn được sử dụng rộng rãi trong việc đắp mặt làm đẹp da cho chị em phụ nữ.
Giúp phòng ngừa bệnh ung thư rất hiệu quả
Ngày nay do nhiều yếu tố và nguyên nhân tác động khác nhau mà số người mắc bệnh ung thư ngày càng cao và một trong những biện pháp giúp bạn phòng ngừa bệnh ung thư hiệu quả, dễ làm, dễ thực hiện là ăn và uống nước ép dưa chuột tươi mỗi ngày. Vì trong dưa chuột có chứa
lariciresinol,
pinoresinol và
secoisolariciresinol – 3 lignan có tác dụng ngừa ung thư rất tốt, đặc biệt là ung thư vú, buồng trứng, tử cung và tuyến tiền liệt.
Huyết áp ổn định
Trong dưa chuột chứa nhiều
magie,
kali và
chất xơ, chính vì vậy nó rất tốt cho những người có huyết áp không ổn định, bất kể là
huyết áp cao hay
huyết áp thấp. Do đó, khi bạn có vấn đề về huyết áp, hãy sử dụng mỗi ngày một ly nước ép dưa chuột tươi, có thể cho thêm đường, muối đối với người huyết áp thấp và uống nguyên chất đối với người bị huyết áp cao để giúp huyết áp dần ổn định hơn.
Tốt cho sức khỏe răng miệng
Để không ngừng bảo vệ và nâng cao sức khỏe răng miệng, việc làm đầu tiên và đơn giản nhất là hãy ăn dưa chuột tươi mỗi ngày. Vì dưa chuột có hàm lượng nước, chất xơ rất dồi dào giúp răng nướu khỏe mạnh, răng trắng sáng, đồng thời chất
phytochemcial có trong dưa chuột còn giúp bạn giết chết các vi khuẩn gây hôi miệng hiệu quả.
Tốt cho hệ tiêu hóa
Với hàm lượng nước, chất xơ dồi dào kết hợp với vị ngọt, tính mát vượt trội, do đó việc ăn dưa chuột tươi hàng ngày sẽ giúp bạn đầy lùi và cải thiện chứng táo bón, ợ chua, đầy hơi, khó tiêu, ợ nóng, đau dạ dày rất hiệu quả. Với tác dụng này bạn sẽ cảm nhận được rất rõ rệt sau khi ăn dưa chuột đều đặn 2-3 ngày.
Tác dụng của dưa chuột trong việc chữa bệnh thông thường
-
Chữa mụn nhọt, rôm sẩy, mẩn ngứa, phát sốt cho trẻ em bằng cách sử dụng 500 g dưa chuột rửa sạch, thái miếng, ép lấy nước, hòa với 20 ml mật ong, uống liên tục trong vòng 5-7 ngày.
-
Chữa cổ họng sưng đau: chọn 1 quả dưa chuột già, loại bỏ hết hạt trong quả dưa, cho 20 g mang tiêu (một loại muối dùng nhiều trong đông y) vào, phết cho đều, phơi trong râm cho đến khô, không phơi ngoài nắng. Khi dùng, cắt từng miếng để ngậm sẽ thấy ngay tác dụng rõ rệt;
-
Chữa chứng lỵ ở trẻ em: dùng 10 quả dưa chuột nhỏ non trộn ướp với mật ong cho bé ăn
-
Chữa vàng da phù nề: dưa chuột 250 g, mã đề tươi bỏ rễ 30 g, nhặt và rửa sạch, thái vừa ăn, nấu dạng canh.
Tác dụng của việc ăn dưa chuột đã gọt vỏ
Trong vỏ dưa chuột có chứa nhiều khoáng chất và vitamin có lợi cho sức khoẻ nên chúng ta vẫn có thói quen giữ lại khi ăn. Tuy nhiên, dưa chuột đã gọt vỏ cũng có những tác dụng rất tốt như chứa hàm lượng calo thấp, không chứa chất béo bão hòa...
Tác hại của dưa chuột
Khiến cơ thể mất nước
Một tác hại lớn của việc ăn quá nhiều dưa chuột là bạn sẽ có nguy cơ mất nước và mất cân bằng trong cơ thể. Theo Đông y, dưa chuột có tính lạnh,
nếu ăn nhiều sẽ đi tiểu nhiều, thậm chí người thận yếu có thể hay bị vãi tiểu và
nguy cơ liệt dương.
Đặc biệt, hạt dưa chuột chứa
cucurbitin và dầu béo có đặc tính lợi tiểu nhẹ. Việc ăn quá nhiều dưa chuột sẽ gây ra tình trạng lợi tiểu quá liều, và có thể dẫn đến mất nước và chất điện từ cơ thể, gây ra sự mất cân bằng, và thậm chí mất nước trong trường hợp nặng.
Cảnh giác với vị đắng của dưa chuột
Các nghiên cứu đã chứng minh các độc tố như
cucurbitacins và
triterpenoids tetracyclic có trong dưa chuột là những yếu tố kích hoạt vị đắng trong dưa chuột. Một nghiên cứu khác thậm chí còn nêu rõ tiêu thụ quá nhiều những chất này còn có khả năng đe dọa tính mạng của bạn.
Gây tổn hại đến cơ thể
Phần lõi dưa chuột rất giàu
vitamin C hay
acid caffeic. Khi tiêu thu quá nhiều dưa chuột sẽ gây thừa vitamin C, nó sẽ chuyển hóa thành một chất pro-oxy hóa thúc đẩy sự phát triển của các gốc tự do và các tế bào gây tổn hại cơ thể trong điều kiện nhất định.
Gây dị ứng
Một số người có thể bị dị ứng khi ăn nhiều dưa chuột. Dị ứng dưa chuột thường xuất hiện ở khoang miệng, với các triệu chứng như ngứa và sưng trong miệng. Nếu bị dị ứng dưa chuột, bạn có thể khắc phục bằng cách nấu chín thay vì ăn sống. Trong dưa chuột còn có một hợp chất được gọi là cucurbitacin. Hợp chất này nếu được hấp thụ nhiều vào cơ thể có thể dẫn đến chứng khó tiêu và đầy bụng.
Tăng nguy cơ lão hóa sớm
Vitamin C là yếu tố thúc đẩy hệ thống miễn dịch hiệu quả, nó cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các biểu hiện của bệnh cảm cúm và còi xương đồng thời là chất chống oxy hóa mạnh mẽ.
Tuy nhiên, tiêu thụ quá mức giới hạn vitamin lại gây tác dụng ngược, chống lại bản chất chống oxy hóa, gây sự phát triển và lây lan của các gốc tự do. Vitamin C có rất nhiều trong dưa chuột, vì vậy khi nạp lượng vitamin C quá lớn từ dưa chuột, bạn đang tạo điều kiện cho các gốc tự do "đi lang thang", gây nguy cơ ung thư, mụn trứng cá, lão hóa sớm...
Nhức đầu và khó thở
Dưa chuột cũng là nguồn cung cấp kali dồi dào. Tăng kali máu là một dạng triệu chứng bệnh lý phát sinh do sự hiện diện của hàm lượng kali cao trong cơ thể, dẫn tới đầy hơi, đau bụng. Theo thời gian, các chức năng của thận cũng bị suy giảm một cách đáng kể. Thành phần dưa chuột có tới hơn 90% là nước. Nếu lượng nước trong cơ thể cao hơn khối lượng ròng ủa máu, nó sẽ gây sức ép lên các mạch máu và tim.
Hậu quả là tim và các mạch máy của bạn sẽ phải chịu thiệt thòi ngoài mong muốn. Sự hiện diện quá mức của nước trong cơ thể cũng dễ tạo sự mất cân bằng chất điện giải trong máu, gây hiện tượng thẩm thấu trong tế bào. Điều này sẽ dẫn tới hiện tượng nhức đầu và khó thở.
Tăng các triệu chứng các bệnh về hô hấp
Nếu bạn bị viêm xoang hay bất cứ loại bệnh hô hấp nào, nên bỏ qua dưa chuột trong thực đơn. Các hiệu ứng làm mát của loại rau củ này có thể khiến các biểu hiện bệnh của bạn thêm trầm trọng.
Dư thừa kali
Vỏ dưa rất giàu chất xơ và khoáng chất như
silica,
kali và
magiê. Khi lượng kali quá nhiều sẽ gây tăng kali trong máu - một điều kiện dẫn đến giảm chức năng thận. Đồng thời, nó có thể gây ra các bệnh đường ruột, đầy hơi, và đau bụng.
Đầy hơi và phù
Chất cucurbitacin trong dưa leo rất khó tiêu, đặc biệt là đối với những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm. Tình trạng khó tiêu làm bạn bị đầy hơi và phù nề do cơ thể đang cố loại thải các độc tố bằng cách tống đẩy lượng khí gas tích tụ bên trong ra ngoài.
Gây khó chịu cho phụ nữ đang mang thai
Mặc dù việc tiêu thụ dưa leo trong thời kỳ phụ nữ đang mang thai vẫn được xem là an toàn, nhưng nếu ăn quá nhiều có thể gây ra một số tình trạng khó chịu cho thai phụ như đi vệ sinh nhiều hơn, đầy hơi, khó tiêu, thậm chí đau bụng do dư thừa chất xơ.
Dưa chuột có thực sự tốt cho sức khỏe?
Dưa chuột được coi như một loại rau xanh chứa nhiều dinh dưỡng, dùng để giải nhiệt, giảm cân. Nhưng ăn nhiều dưa chuột có tốt hay không là câu hỏi gây tranh cãi.
Mới đây, bác sĩ
Steven Gundry, một chuyên gia về tim mạch người Mỹ cho biết ông đã tìm ra mối liên hệ giữa chứng suy giảm trí nhớ và các loại lectin, một loại protein có trong dưa chuột, cà chua và ngũ cốc nguyên hạt.
Phát hiện của bác sĩ Gundry được đăng trên trang Goop.com, một tạp chí về sức khoẻ, làm đẹp được thành lập bởi nữ diễn viên, ca sĩ, nhạc sĩ người Mỹ
Gwyneth Paltrow vào năm 2008.
Trong bài báo của bác sĩ Gundry, ông viết: “
Một số lectin tương đồng với các protein trong cơ thể, trong khi một số khác trông giống như các hợp chất mà cơ thể coi là có hại, chẳng hạn như lipopolysaccharides (LPS), là các mảnh của vi khuẩn sau quá trình phân chia liên tục và chết trong ruột.
Lectin giống với các protein khác trong cơ thể và LPS có thể tấn công hệ miễn dịch và những vấn đề về sức khoẻ khác như viêm ruột thừa, hội chứng Brain Fog, bệnh về thần kinh và bệnh tự miễn”.
Lectin được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm được coi là tốt cho sức khỏe như: cà chua, ớt, dưa chuột, cây họ đậu, ngũ cốc, mầm hạt và một số sản phẩm làm từ sữa. Ông Gundry cảnh báo rằng ăn nhiều những loại thực phẩm chứa lectin có thể khiến chúng ta mắc chứng suy giảm trí nhớ, bệnh Alzheimer, ảnh hưởng đến quá trình hấp thu chất dinh dưỡng trong ruột và các bệnh về thần kinh.
Sau khi được đăng tải, bài báo nhận được nhiều ý kiến trái chiều của độc giả trên mạng xã hội. Một số ý kiến không đồng ý nhưng cũng có rất nhiều ý kiến tán thành với bác sĩ Gundry, trong đó có các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng.
Họ thừa nhận rằng đã có bằng chứng cho thấy lectin có hại cho đường ruột và có thể gây ra nhiều vấn đề đối với sức khỏe con người.
Bác sĩ người Anh, Tom Greenfield đã tiến hành kiểm tra tác động của lectin lên các nhóm máu khác nhau. Ông phát hiện ra rằng loại protein này ảnh hưởng đối với mỗi nhóm máu là hoàn toàn khác nhau. Điều đó có nghĩa là lectin có thể có hại đối với người này nhưng chưa hẳn đã xấu đối với người khác.
Ông cho biết, lectin có thể làm biến đổi hệ miễn dịch và lượng máu của cơ thể. Chúng có thể ngăn chặn thụ thể
insulin, gây ảnh hưởng đến các mạch máu, thậm chí cả mạch máu não dẫn đến các tổn thương cho não.
Nhà dinh dưỡng học
Nikki Ostrower, người sáng lập NAO Nutrition & Wellness, cho biết các chuyên gia thường tránh sử dụng thực phẩm chứa
lectin trong chế độ ăn nhưng mọi người lại ít biết đến điều đó.
Trước khi có thuốc bảo vệ thực vật, cây trồng thường phát triển “theo cách riêng của chúng” để chống lại các mối đe dọa và lectin chính là “thuốc trừ sâu” tự nhiên đó. Khi chúng ta ăn những loại thực phẩm này, vô hình chung chúng ta đang nuốt vào “thuốc trừ sâu” tự nhiên và có thể mắc các bệnh về đường ruột chẳng hạn như viêm ruột thừa hay các bệnh tự miễn.
Bà Ostrower khuyên rằng chúng ta không thể loại bỏ hoàn toàn những loại thực phẩm có chứa lectin ra khỏi khẩu phần ăn hàng ngày được và cách tốt nhất để xử lý vấn đề này là nấu chín hoặc chế biến bằng cách ngâm, muối, lên men thực phẩm.
Một số thực phẩm phổ biến có chứa lectin là dưa chuột, cà tím, cà chua, khoai tây, hạt họ đậu, ngũ cốc, sữa. Theo cuốn sách về thực dưỡng
The Blood Type Diet, một số lectin cụ thể sẽ có tác động đến các nhóm máu khác nhau. Do đó mọi người nên tránh ăn hoặc ăn ít những thực phẩm tùy theo nhóm máu của mình như:
- Nhóm máu
O: tránh ăn lúa mì, dầu đậu nành, lạc (đậu phộng), đậu thận,…
- Nhóm máu
A: tránh ăn đậu lima, cà chua, cà tím, đậu garbanzo,…
- Nhóm máu
B: tránh ăn thịt gà, ngô, đậu nành, đậu lăng,…
- Nhóm máu
AB: tránh ăn thịt gà, ngô, chuối, đậu răng ngựa (fava beans),…
