Trương Thanh Long
Sưu tầm - Biên soạn - Bình Luận
'Cả họ làm quan là biến tướng của tham nhũng'
ZING.VN ngày 28/10/2016 - Đại biểu Trương Trọng Nghĩa nhận định thực chất việc lạm dụng quyền lực để đưa người thân vào trong bộ máy, tạo thành mối quan hệ đan xen là biến tướng của tham nhũng.
Trao đổi bên hành lang Quốc hội sáng 28/10, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) cho rằng làm công chức mà ngay ngắn, đúng chính sách chế độ thì không thể giàu được. Việc bố trí người thân vào cùng một cơ quan để che chắn cho nhau, chứng tỏ tham nhũng tiểm ẩn.
Tôi cho rằng đó những những “biến tướng” rất tinh vi, quy định về phòng chống tham nhũng phải giải quyết được biến tướng ấy. Thời vua chúa của chúng ta và nhiều nước khác đã nhìn thấy và có quy định phòng ngừa.
Ta lâu nay dựa vào công tác tổ chức cán bộ và có cơ quan tổ chức Đảng làm rất chặt. Vì thế, hiện tượng đưa người thân thích, tạo thành mối quan hệ thân tộc trong bộ máy Đảng và Nhà nước không nhiều.
Nhưng hiện rõ ràng là vẫn có tình trạng này. Vì vậy, về mặt Đảng cần bổ sung những quy định đối phó và luật pháp cũng phải như vậy. Luật Phòng chống tham nhũng đang sửa đổi, sắp tới phải đưa vào những quy định ngăn chặn hình thành mối quan hệ thân thích, dòng tộc trong bộ máy.
Muốn đưa ra giải pháp hợp lý và có khoa học thì phải có nghiên cứu sâu một cách hợp lý, cẩn thận. Chúng ta cũng cần tham khảo thêm quy định của các nước như để nghiên cứu áp dụng.
Nếu đưa ra giải pháp đơn giản có thể đáp ứng tình thế nhưng không thể giải quyết rốt ráo. Vì ở đây cũng không loại trừ có những trường hợp ngẫu nhiên anh em cùng làm một cơ quan, vợ chồng cùng làm trong một sở hay một bộ. Đôi khi đó là ngẫu nhiên và bình thường và cũng không có tác hại gì.
Tuy nhiên, hiện các tổ chức đảng ở một số cấp, địa phương chưa làm được. Do đó, chúng ta phải đưa vào pháp luật nhưng phải có nghiên cứu sâu, hợp lý, khoa học.
Vậy, việc người trong dòng họ bổ nhiệm lẫn nhau thì có nên cấm?
Theo tôi, những gì dính đến chuyện người thân bổ nhiệm lẫn nhau thì phải có quy định. Nhưng chúng ta cũng phải xử lý cả những trường hợp khách quan như một ông bộ trưởng có con thích ngành nghề của bố và có năng lực.
Diễn tiến như vậy đầu tiên là bình thường nhưng sẽ đến lúc bố bổ nhiệm con. Rõ ràng để một cơ chế bố ký giấy bổ nhiệm con cho dù là khách quan đi nữa thì cũng là điều nên tránh.
Nghị quyết Trung ương 4, phát biểu của Thủ tướng nói rõ vai trò, cũng như tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu trong phòng chống tham nhũng. Ông suy nghĩ gì như thế nào về điều này?
Có một chân lý hàng nghìn năm nay, cả đông sang tây, từ cổ lẫn kim là
“thượng bất chính thì hạ tắc loạn”
Cho nên, cứ ở trên ngay ngắn chặt chẽ, nghiêm khắc 100% thì ở dưới sai phạm, nhũng nhiễu, tham nhũng, hành vi trái pháp luật sẽ giảm rất nhiều.Trên chỉ thiếu nghiêm túc chỉ một ly, dưới sẽ đi một dặm. Chúng ta xử lý người đứng đầu chính là áp dụng nguyên tắc này. Nhưng vừa rồi, việc xử lý người đứng đầu chưa chặt chẽ, chưa nghiêm túc. Có thể nói, nhân dân nhìn vào thấy chúng ta chưa làm được.
Cử tri bức xúc việc 'cả họ làm quan' vẫn đúng truy trình
ZING.VN ngày 28/10/2016 - "Quyết tâm chống tham nhũng chỉ nằm trên văn bản, còn hành động trên thực tế lại chưa tương xứng", Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nói.
Ở cấp tỉnh, huyện, các bộ, ngành, nhìn chung việc phát hiện và xử lý tham nhũng rất ít, trái ngược với phản ánh của dư luận.
Ủy ban Tư pháp cho rằng báo cáo của Chính phủ đã nêu lên nhiều tồn tại, hạn chế trong công tác PCTN nhưng "chưa chỉ rõ địa chỉ của tồn tại, hạn chế đó và trách nhiệm cá nhân của người có thẩm quyền".
“Quyết tâm chống tham nhũng chỉ nằm trên văn bản, còn hành động trên thực tế lại chưa tương xứng. Đáng lưu ý, có một số cán bộ còn bao che, tiếp tay, 'bảo kê' cho vi phạm”, bà Nga nói.
"Cử tri bức xúc phản ánh tại một số địa phương có hiện tượng 'cả họ làm quan' nhưng vẫn đúng quy trình", Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nêu trước Quốc hội.
Liên quan đến vấn đề này, một số cử tri đề nghị Nhà nước cũng cần tổ chức nghiên cứu, tham khảo, tiếp thu những điểm tiến bộ của Luật về hồi tỵ đã từng được một số triều đại trong lịch sử Việt Nam áp dụng có hiệu quả.
Theo đó, luật này được đặt ra để ngăn chặn tình trạng những người trong một đại gia đình cùng làm quan trong một địa phương dẫn đến dễ câu kết nhau để tham ô, nhũng nhiễu.
Ủy ban Tư pháp cho rằng, đây là những ý kiến rất cần được lắng nghe, quan tâm, nghiên cứu để bảo đảm vừa trọng dụng được nhân tài, vừa tránh tính trạng lạm quyền để trục lợi trong công tác cán bộ.
Có trường hợp bổ nhiệm ồ ạt vào thời điểm chuyển giao nhiệm kỳ... đã gây nghi ngờ, bức xúc, bất bình trong dư luận, làm giảm sút lòng tin của nhân dân vào chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước về PCTN nói chung và PCTN trong công tác tổ chức cán bộ nói riêng.
"Quy định 'biên chế suốt đời', 'có vào không có ra', 'có lên không có xuống' đã tạo nên sức ỳ rất lớn. Dù cán bộ, công chức làm việc không hiệu quả nhưng người đứng đầu rất khó để xem xét trách nhiệm và kỷ luật họ" - Uỷ ban Tư pháp nhận định.
Mặt khác, phiếu tín nhiệm của cán bộ, công chức trong cơ quan, tổ chức, đơn vị là một trong những tiêu chí quan trọng để xem xét bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý nên dễ nảy sinh tư tưởng “dĩ hòa vi quý”, “dễ mình dễ ta”.
Ủy ban Tư pháp cho rằng những bất cập trong công tác tổ chức cán bộ là nguyên nhân quan trọng làm cho công tác cải cách hành chính, cải cách tổ chức bộ máy của cả hệ thống chính trị để PCTN còn hạn chế.
BÌNH LUẬN
Những thông tin những ngày gần đây trên báo chí trong nước cho người ta thấy hệ thống điều hành ở Việt Nam là một "nhóm quan lớn” tập hợp bằng nhiều “nhóm quan nhỏ” để cai trị và tham nhũng.
Chỉ nói 4 trường hợp thôi cũng đủ chứng minh được điều này, một điều mọi người đã biết từ lâu, thỉnh thoảng mới thấy xì ra dù là chuyện vô cùng phổ biến ở Việt Nam.
Trường hợp 1 : Sở có 46 người mà 44 người là “lãnh đạo”
Vài ngày qua, nhiều báo tại Việt Nam đưa tin tại Sở Lao Động, Thương Binh và Xã Hội của tỉnh Hải Dương, có tổng cộng 46 viên chức gọi là “biên chế” thì có đến 44 người mang chức danh trưởng, phó phòng, còn lại hai người là “chuyên viên.”
Trong số đó, có người mới được tuyển dụng được ba tháng là đã được thăng chức như trường hợp bà Vũ Thị Thu Hà được bổ nhiệm phó chánh thanh tra Sở Lao Động, Thương Binh và Xã Hội tỉnh Hải Dương ngày 1 tháng 12, 2015.
Sở Lao Động, Thương Binh và Xã Hội tỉnh Hải Dương có 9 phòng, ban chuyên môn; trong đó có một giám đốc, 3 phó giám đốc sở và ở mỗi phòng, ban thì có một trưởng phòng và từ 3 đến 5 cấp phó phòng.
Sở Lao Động là cơ quan chuyên môn giúp nhà cầm quyền tỉnh “thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các lĩnh vực việc làm; dạy nghề; lao động; tiền lương, tiền công; bảo hiểm xã hội; bảo vệ và chăm sóc trẻ em…”
Chính vì có quá nhiều lãnh đạo, ít chuyên viên mà tại đây nhiều lãnh đạo phòng phải làm những công việc của nhân viên như “đưa công văn, đun nước, pha trà,”.
Chuyện cả một sở có 46 người mà 44 người là “lãnh đạo” không phải là trường hợp duy nhất. Một số nơi khác cũng có tình trạng này, chỉ khi nào bị vạch ra trên mặt báo thì người ta mới biết.
Trường hợp 2 : Sở có 45 người trong đó có 1 giám đốc, 5 phó giám đốc, 15 phó, trưởng Phòng
Ngày 6 tháng 5, 2016 báo An Ninh Tiền Tệ kể rằng tại tỉnh Gia Lai, Sở Văn Hóa, Thể Thao và Du Lịch có 45 cán bộ, nhân viên thì trong đó có 1 giám đốc, 5 phó giám đốc, 15 phó, trưởng Phòng. Còn tại Sở Xây Dựng có 33 cán bộ, nhân viên; trong đó có 1 giám đốc, 4 phó giám đốc, 12 phó, trưởng phòng.
Tỉnh này “được xem là tỉnh vùng cao còn nhiều khó khăn, đời sống của đại bộ phận người dân chủ yếu dựa vào nông nghiệp, hàng năm chính phủ còn phải cứu đói cho tỉnh này cả nghìn tấn gạo.”
Ngày 19 tháng 1, 2015 tờ Đất Việt nói trong vòng hơn 2 tháng (từ 17 tháng 10, 2013 đến ngày 25 tháng 12, 2013), ông Nguyễn Văn Hóa, nguyên phó giám đốc sở công thương kiêm chi cục trưởng Chi Cục Quản Lý Thị Trường đã ký 29 quyết định bổ nhiệm, điều động, luân chuyển, bố trí cán bộ sai quy định, thủ tục.
Mới ngày 9 tháng 9, 2016, tờ Pháp Luật Thành Phố cho hay Ủy Ban Kiểm Tra tỉnh ủy Hải Dương “tiếp các đoàn khách tỉnh và trung ương bằng cách đến những địa điểm quen và… nợ lại tiền.” Số tiền nợ ăn uống là 310 triệu đồng cơ quan này không có nên “kính đề nghị thường trực tỉnh ủy, chủ tịch tỉnh xem xét, hỗ trợ cấp bổ sung kinh phí” giúp ủy ban này “hoàn thành nhiệm vụ.”
Không thấy báo nào nói ra nhưng người ta hiểu ngày rằng ông giám đốc Sở Lao Động, Thương Binh và Xã Hội tỉnh Hải Dương thăng chức búa xua cho các thuộc cấp chỉ để ăn hối lộ. Những người được ông thăng cấp lại dùng cái chức vụ đó tìm cách để lấy lại “vốn đầu tư” tức tiền hối lộ cho ông giám đốc. Không kẻ nào “chạy chức” rất tốn kém mà lại không nghĩ đến chuyện thu hồi cả vốn lẫn lãi.
Trường hợp 3 : Cả họ làm quan
Rất nhiều vụ lình xình bổ nhiệm thuộc cấp không đúng quy định, tiêu chuẩn cả về số lượng cũng như trình độ, nói chung là trái luật nhưng không thấy ai bị hài tội. Vợ, con, anh em họ hàng nội ngoại được đưa vào các chức vụ chủ chốt từ xã lên huyện, tới tỉnh cũng đều được chống chế “đúng quy trình.” Và những vụ bổ nhiệm trước khi nghỉ hưu của những ông bà làm “chuyến tàu vét” không phải họa hiếm.
Ông Triệu Tài Vinh, tỉnh ủy tỉnh Hà Giang bổ nhiệm hàng loạt người thân vào các vị trí cao trong bộ máy cầm quyền ở tỉnh. Bà Đặng Thị Hà (vợ ông Vinh) hiện là Phó giám đốc Sở Nông Nghiệp – Phát Triển Nông Thôn. Em trai ruột ông Vinh là Triệu Tài Phong hiện giữ chức bí thư huyện ủy huyện Quang Bình (Hà Giang); phó chủ tịch UBND huyện Hoàng Su Phì hiện nay cũng là em ruột của ông Vinh – ông Triệu Sơn An…
Tại tỉnh Thừa Thiên – Huế, anh em cột chèo đều làm quan chủ chốt của huyện A Lưới như ông Hồ Xuân Trăng, bí thư huyện ủy, chủ tịch HĐND huyện A Lưới là anh “cột chèo” với ông Nguyễn Mạnh Hùng, phó bí thư huyện ủy, chủ tịch ủy ban huyện. Bà Lê Thị Thêm (vợ ông Trăng) là chị ruột của vợ ông Nguyễn Mạnh Hùng, hiện đang giữ chức vụ trưởng phòng Văn Hóa Thông Tin huyện A Lưới. Ngoài ra, ông Trăng còn có 2 người em “cột chèo” khác là ông Nguyễn Nam Sinh – phó trưởng Công An huyện và ông Hồ Thanh Hà – phó Phòng Tài Chính huyện A Lưới.
Ngay tại Hà Nội, ở huyện Mỹ Đức cũng có 9 người là thân nhân ruột thịt của ông bí thư huyện ủy Lê Văn Sang.
Tờ Pháp Luật Thành Phố ngày 5 tháng 1, 2016 cho biết, tại xã Hạ Sơn (huyện Quỳ Hợp, Nghệ An) có tới hơn 20 người là anh em, họ hàng với chủ tịch xã Lê Văn Thanh và bí thư xã Trương Văn An cùng làm lãnh đạo, cán bộ xã. Trong đó, chủ tịch xã cũng là… em rể của bí thư.
Trường hợp 3 : "hạ cánh an toàn"
Đó là câu chữ người dân Việt Nam ám chỉ các quan tham vơ vét đủ mọi thứ có thể trước khi về hưu hay còn gọi là “hạ cánh an toàn.”
Tại tỉnh ủy Hưng Yên, hồi giữa tháng 6 báo chí trong nước cho hay ông Lê Quang Huy (Cục Trưởng Cục Thuế tỉnh Hưng Yên) sẽ nghỉ hưu theo chế độ từ ngày 1 tháng 9, 2016. Từ đầu năm 2016 đến lúc đó, ông Huy liên tục ký hàng loạt quyết định bổ nhiệm và điều động cán bộ đầy “nghi vấn.”
Nhiều phòng, ban của Cục Thuế tỉnh Hưng Yên có đến 4-5 người đảm nhiệm vị trí phó phòng, các Chi Cục Thuế huyện cũng rơi vào tình trạng toàn trưởng và phó. Đặc biệt có những phòng ban tất cả đều là lãnh đạo, chỉ có đúng 1 nhân viên.
Chưa hết, người ta khám phá ra là trước khi nghỉ hưu, ông Truyền đã ký một loạt gần 60 vụ bổ nhiệm các chức vụ dưới quyền, gồm cả một số chức vụ trưởng, vụ phó. Thanh Tra chính phủ là cơ quan chống tham những cấp trung ương, từng có những ông thanh tra bị tố cáo và ở tù khi bị lộ vì hối lộ. Chẳng lẽ ông Truyền bổ nhiệm tới tấp như thế mà không ai có phong bì “cảm ơn.” Cái gì cũng có giá của nó hết.
Chuyện cả họ làm quan hay ký bổ nhiệm “vét chuyến chót” là người ta đã ngó ngang ngó dọc, thấy chỗ này làm được thì chỗ kia sao không làm. Cái nước “dân chủ đến thế là cùng” nó là vậy. Nếu những người dân đen cùng khổ ở đó vẫn cúi đầu cam chịu thì sẽ chẳng bao giờ có thay đổi.
Đó là lý do vì sao người ta hiểu lương bổng của cán bộ đảng viên, viên chức nhà nước từng bị kêu ca không đủ sống mà người ta vẫn sống, phương phi béo tốt. Không những vẫn sống mà lại là giai cấp trưởng giả thượng lưu của xã hội.