Trương Thanh Long
Sưu tầm - Biên soạn - Bình Luận
Theo cand.com.vn 22/12/2018 - Theo một số tài liệu ghi nhận, cây thông Noel ban đầu xuất hiện ở Đức để tưởng nhớ công ơn truyền đạo của một giáo sĩ. Qua nhiều thế kỷ, phong tục này du nhập vào nước Mỹ nhờ những người Đức nhập cư.
Biểu tượng cho sự sinh sôi, vượt qua nghịch cảnh
Ở các nước phương Tây, Giáng sinh thường được coi là ngày lễ quan trọng bậc nhất trong năm, tương tự Tết nguyên đán tại khu vực châu Á. Vào dịp này, những thành viên trong gia đình dù có đi xa mấy cũng luôn cố gắng thu xếp về nhà thăm người thân.
Trong khi người châu Á dùng đào, quất, mai làm biểu tượng khi Tết đến, phương Tây lại chỉ có cây thông hoặc vân sam (thuộc họ thông) với màu xanh rì, được trang trí rực rỡ bởi rất nhiều phụ kiện. Theo quan niệm của họ,
màu xanh này được mô tả là “vĩnh cửu” và tượng trưng cho sự phồn vinh, ấm no.
Cây thông Noel biểu tượng cho sự sinh sôi, vượt qua nghịch cảnh.
Việc dùng cây xanh để ăn mừng trong mùa đông đã có từ trước khi
chúa Giê su ra đời. Những cây thông biểu tượng cho sự sinh sôi, vượt qua nghịch cảnh vẫn đâm chồi, nảy lộc….
Cây thông Noel được trồng tự nhiên có thể tạo cho mình một hệ sinh thái riêng, cung cấp môi trường sống cho động vật hoang dã và còn góp phần không nhỏ vào quá trình thụ phấn ở thực vật.
Một cây thông Giáng sinh trung bình chứa khoảng 30.000 con bọ và côn trùng. Trung bình có khoảng 36 triệu cây thông Noel được bán ra mỗi năm và phải mất từ 7 đến 10 năm, những cây này mới được tái sinh lại….
Chịu lạnh khủng khiếp
Loài thông có thể
chịu lạnh ở nhiệt độ -196 độ C. Sức chịu lạnh đáng kinh ngạc này giúp những cây thông ở khu rừng phía Bắc Siberia, nơi nhiệt độ mùa đông hạ xuống - 60 độ C, sống sót.
Richard Strimbeck, một nhà sinh vật học tại Trường ĐH Khoa học và Công nghệ Na Uy, cho rằng rất có thể sức chịu lạnh đến từ việc các mô cây biến thành dạng “
thủy tinh”.
Trong đó, từ “thủy tinh” ở đây có nghĩa là
chất rắn trong suốt. Tuy nhiên, các mô không có cấu trúc tinh thể, chúng làm từ các loại đường, protein và các phân tử nước, thay vì
silic như thủy tinh thật.
Một khi các phân tử ở trạng thái thủy tinh, chúng không thể di chuyển, đồng nghĩa với việc chúng không thể phản ứng”, Strimbeck nói.
Trước khi bị đông lạnh, sự trao đổi chất của cây hoãn lại, giúp các tế bào không bị hư hại ở thời tiết cực lạnh. Khi mùa đông đến gần, cây cũng đẩy nước từ tế bào đến các mô xung quanh giúp thành tế bào không bị phá vỡ.
Cây thông Noel có sức chịu lạnh khủng khiếp nhờ các mô có thể trở thành “thủy tinh”.
Khi chưa phát minh ra điện và đèn nháy, người ta trang trí cây thông Noel bằng những ngọn nến để tạo sự lung linh, ấm áp. Tất nhiên điều này sẽ hoàn toàn giết chết cây thông và sau đó nó chỉ có thể làm hàng rào hoặc củi đun, không thể tái sinh bằng cách đem trồng lại dùng cho mùa sau.
Những thú vị khác
Cây thông Noel là nhà của loài nhện
tarantula, phía Nam Siberia, Nga. Cây thông và nhện tarantula là hai thứ luôn xuất hiện cùng nhau như hình với bóng.
Ở vùng núi phía Nam Appalachia giữa vùng Đông Tennessee và Bắc Carolina (Mỹ), những cây vân sam có chiều cao tới hơn 100 m cũng là nhà của loài tarantula nhỏ nhất thế giới -nhện rêu Microhexura montivaga.
Có chiều dài chỉ gần ¼ cm, Microhexura montivaga là loài có nguy cơ tuyệt chủng cao và rất khó để bắt chúng. Toàn thân phủ màu nâu, chúng sống rất ít trên các đỉnh núi, với cộng đồng nhỏ. Loài linh sam bản địa (Abies fraseri) và vân sam đỏ (Picea rubens) giữ đá, rong rêu ở dưới luôn mát mẻ, ẩm ướt, là môi trường hoàn hảo cho nhện trú ngụ.
Một tin giật gân đến từ Đại học New York cho biết, cây thông Noel có thể giết người bởi hội chứng "cây thông Noel". Hội chứng này gây ra một loạt các căn bệnh, trong đó có cả căn bệnh viêm phổi nguy hiểm.
Theo nghiên cứu, trên cây thông có một loại nấm mốc chứa các mầm mống có thể kích hoạt các phản ứng dị ứng ở những người nhạy cảm, hãy thận trọng với nó.
Mỗi năm, một cây thông Noel tuyệt đẹp từ Na Uy sẽ được gửi đến nước Anh như một món quà, một lời cảm ơn. Đây được xem là biểu tượng của tình bạn, thể hiện sự biết ơn vì Anh đã giúp đỡ Na Uy trong suốt Thế chiến thứ II.
Cây thông Noel có thể cao 130m. Hầu hết các cây thông được mang về trang trí Noel chỉ tầm 10 tuổi. Nếu có thời gian và điều kiện nuôi dưỡng thích hợp, cây thông có thể cao như những cây cổ thụ khác.
Cây thông rừng cao nhất thế giới lên đến 99,7m, sống trên mặt đất rừng mềm ở quận Coos, bang Oregon, Mỹ. Trong khi đó,
thông trồng trên đất gần biển có thể có chiều cao tới 115m. Theo nghiên cứu, thông có thể cao tới 130m và chúng không thể cao hơn nữa do ảnh hưởng của trọng lực khiến việc đẩy nước lên cao hơn trở nên khó khăn.
Cây thông Noel tạo hệ sinh thái riêng. Một cây thông Noel có bóng mát bằng sân bóng đá tạo ra một hệ sinh thái riêng biệt. “
Giống như có một quần xã sinh vật khác ở trên cây vậy”, Brian French – người leo núi chuyên nghiệp, nghiên cứu về thực vật nói.
Brian French cho biết thêm đối với những cây cao hơn 30m, nền đất rừng dưới gốc ẩm ướt và tơi xốp, trong khi trên ngọn cây, gió thổi liên tục tạo ra không khí mát mẻ, khô ráo. Các hốc cây, nhánh cây là nơi ẩn náu tuyệt vời cho những loài chim, cú, sóc bay, chuột…
Đồng thời, các loài địa y phát triển mạnh ở những cây lâu năm giúp cung cấp thức ăn mùa đông cho các loại sóc bay.
Chăm sóc cây thông Noel ở Mỹ.
Cây thông có thể ảnh hưởng bởi khí hậu trong tương lai. Các nhà nghiên cứu hiện đang lo lắng hiện tượng biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến cây thường xanh bản địa.
Nếu nhiệt độ mùa đông không đủ lạnh, một số loài cây có thể không nhận được thông điệp cần thiết để “đánh thức” trong mùa xuân.
Nhiệt độ cũng ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của cây. Nhiệt độ mát hay ấm hơn đều làm thay đổi quá trình phát triển sinh lý của cây.
Nhiệt độ quá cao có thể gây hại cho cây vân sam, linh sam và họ hàng của chúng vì đơn giản là những loại cây này không chịu được nóng. Cây thông Noel đầu tiên thực ra không phải là một cây. Người Đức đã làm nên cái cây này từ lông của những con ngỗng đã chết.
Truyền thuyết về thông Noel
Truyền thuyết xưa kể rằng, vào một đêm Noel đã lâu, một người tiều phu nghèo đang trên đường về nhà bỗng gặp đứa trẻ lạc và lả đi vì đói. Dù túng thiếu, ông vẫn dành cho đứa trẻ chút thức ăn ít ỏi và che chở giúp nó một đêm yên giấc.
Khi thức dậy vào sáng hôm sau, người tiều phu nhìn thấy một cây đẹp lộng lẫy ngoài cửa. Lúc đó, ông mới biết đứa trẻ chính là Chúa cải trang và tạo ra cái cây để thưởng cho lòng nhân đức.
Còn theo truyền thuyết khác, khi đạo Cơ đốc giáo chưa ra đời, những loại cây cối có màu xanh quanh năm thường mang ý nghĩa rất đặc biệt với con người trong mùa đông. Cây thông được chọn cho dịp Giáng sinh cũng vì lẽ này.
Nhiều quốc gia khác còn tin rằng sắc xanh chính là thứ bùa giúp xua đuổi tà ma và bệnh tật.
Cũng có câu chuyện nữa lại kể rằng vào thế kỷ thứ 8,
thánh Boniface – giáo sĩ người Anh - khi sang Đức truyền bá đạo Cơ đốc đã tặng thành phố Geismar một cây thông tượng trưng cho tình thương cũng như tín ngưỡng mới. Khi người Đức chấp nhận Cơ đốc giáo, họ chọn cây thông làm biểu tượng ngày Giáng sinh để tưởng nhớ công ơn thánh Boniface.
Tuy vậy, phải tới thế kỷ thứ 16, phong tục trang trí cây Giáng sinh mới trở nên phổ biến ở Đức. Những vùng vắng bóng thông, con người tạo ra các đồ vật hình chóp từ gỗ và tô điểm thêm bằng nhiều phụ kiện. Chẳng bao lâu sau, phong tục này lan sang các nước khác ở châu Âu.
Song song với truyền thuyết này, rất nhiều sự tích cũng được kể lại nhưng chưa một ai thực sự tìm ra nguồn gốc của cây thông Noel.
Thông Noel đón Giáng sinh ở Đức.
Theo các tài liệu ghi nhận, năm 1841, nữ hoàng Anh Victoria cùng chồng là hoàng tử Albert (sinh ra tại nước Đức) lần đầu trang trí cây thông tại lâu đài Windsor bằng nến cùng rất nhiều loại kẹo, hoa quả và bánh mì gừng.
Hoạt động này sau đó trở thành thời thượng ở Anh và được các gia đình giàu có dùng tất cả những đồ vật quý giá để trang trí. Từng có thời điểm vật trang trí được sử dụng là búp bê, các thiết bị âm nhạc, đồ trang sức, súng gươm đồ chơi, hoa quả và bánh kẹo. Sau khi tồn tại ở Anh, phong tục này trở nên phổ biến khắp các thuộc địa của đế chế này và còn tới cả vùng đất mới lúc bấy giờ là Canada.
Tại Mỹ, rất nhiều tranh cãi nổ ra về việc ai là người đã du nhập phong tục trang trí cây thông ngày Giáng sinh vào miền đất này. Năm 1850, cây thông Noel xuất hiện lần đầu trên một tạp chí Mỹ, sao chép chính xác so với phiên bản của hoàng gia Anh trước đó, ngoại trừ việc gỡ bỏ các dấu ấn liên quan tới nữ hoàng và hoàng tử.
Những hình ảnh này được lưu truyền rộng rãi khiến việc trang hoàng cây thông trở thành trào lưu. Tuy vậy, nhiều tài liệu khác cũng ghi nhận rằng những người Đức nhập cư ở Pennsylvania (Mỹ) mới là khởi nguồn cho thói quen trang trí cây Noel.
Từ thế kỷ 20 trở đi, việc trang hoàng này trở thành truyền thống ở nước Mỹ. Khắp các thành phố, thị trấn và ngay cả cửa hàng bách hóa cũng thường có cây thông lộng lẫy đứng ngoài cửa. Trung tâm Rockefeller ở New York còn trang bị một cây thuộc hàng đẹp nhất thế giới với chiều cao 38m, sử dụng 45.000 đèn led chiếu sáng.
Trong các gia đình Mỹ ngày nay, cứ mỗi dịp Giáng sinh, ai nấy cũng háo hức và thường rủ nhau tới trang trại chọn mua cây thông tươi về trang trí, giá thấp nhất khoảng 30USD. Trung bình mỗi cây thông mất 7 năm để sinh trưởng và phải cần 15 năm mới đạt chiều cao 7-8m. Để tiết kiệm hơn, nhiều người cũng thường mua cây nhựa để sử dụng qua nhiều năm.
