THẾ GIỚI : Nữ danh ca Pháp France Gall qua đời

Trương Thanh Long

Sưu tầm - Biên soạn - Bình Luận

France Gall - Poupée de cire, poupée de son (1965)

https://www.youtube.com/watch?v=rRva0YOVtcI

Theo RFI - Nữ danh ca Pháp France Gall vừa qua đời sáng 07/01/2018, do một căn bệnh ung thư, thọ 70 tuổi, theo thông báo người đặc trách truyền thông của bà.

Nổi tiếng nhất với ca khúc Poupée de cire, poupée de son, France Gall đã được đưa vào Bệnh viện Mỹ Neuilly, gần Paris, từ giữa tháng 12/2017, với lý do chính thức là nhiễm trùng nặng. Thật ra bà đã bị ung thư vú từ năm 1993, tức là chỉ một năm sau khi chồng bà là ca sĩ - nhạc sĩ Michel Berger qua đời bất ngờ vào năm 1992 ở tuổi 44. Bệnh ung thư này đã tái phát từ cách đây 2 năm.

Sinh năm 1947 tại Paris trong một gia đình ca nhạc sĩ, France Gall, tên thật là Isabelle Gall, đã đoạt giải thưởng lớn Eurovision năm 1965 với bài hát Poupée de cire, poupée de son, do Serge Gainsbourg sáng tác. Đến năm 1974, ca khúc La déclaration d’amour (Lời tỏ tình) đánh dấu sự hợp tác giữa France Gall với ca - nhạc sĩ Michel Berger. Từ đó, France Gall nổi danh thêm nhờ các sáng tác của Michel Berger như Musique, Si maman si, Il jouait du piano debout…Cặp Gall-Berger đã cho ra đời tổng cộng 7 album và hai ngôi sao ca nhạc này đã trình diễn rất nhiều lần.

France Gall đã rời sân khấu sau khi con gái của bà là Pauline chết vì bệnh mucovisidose (bệnh nhầy nhớt, chủ yếu ở trẻ em, gây suy hô hấp và rối loạn tiêu hoá thường xuyên) vào năm 1997. Tuy nhiên, đến năm 2015, France Gall trở lại sân khấu với tư cách người dàn dựng một vở nhạc kịch đang rất ăn khách lúc đó, vở Résiste để vinh danh người chồng quá cố.

France Gall, búp bê của làng nhạc Pháp

Cũng nằm trong số các danh ca Pháp nổi tiếng từ thập niên 1960, nhưng cuộc đời nghệ thuật của France Gall đã bị gián đoạn một thời gian dài và mãi đến gần đây bà mới trở lại sân khấu, không phải với tư cách ca sĩ, mà là với tư cách người dàn dựng một vở nhạc kịch đang rất ăn khách hiện nay, đó là vở « Résiste ».

Sinh năm 1947 trong một gia đình ca nhạc sĩ, France Gall (tên thật là Isabelle Gall). Học piano và guitare từ thuở nhỏ, ngay từ năm 13-14 tuổi, France Gall đã cùng với hai người anh sinh đôi lập một ban nhạc nhỏ, mùa hè thì trình diễn ở các bãi biển, mùa đông thì chơi ở Paris. Năm 1963, khi cô mới chỉ là một thiếu nữ 16 cái xuân xanh, những bài hát mà France Gall trình bày lần đầu tiên được phát trên đài phát thanh và một năm sau, nữ ca sĩ trẻ này bước lên sân khấu.

Tuy trước đó đã có được một số bài hát ăn khách, nhưng năm 1965 mới thật sự là năm đánh dấu những thành công vang dội của France Gall, đầu tiên là với ca khúc « Sacré Charlemagne », do cha cô viết lời trên nền nhạc của Georges Liferman. Bài hát này bán được tới hơn 2 triệu bản và được phổ biến ở một số nước, nhất là học sinh ở Nhật rất thích hát « Sacré Charlemagne ».

Tiếp đến France Gall được mời đại diện cho Luxembourg dự cuộc thi Eurovision năm 1965 với bài hát « Poupée de cire, poupée de son » của tác giả Serge Gainsbourg và đã đoạt Giải thưởng lớn với ca khúc này. Thành công của bài hát cũng vượt khỏi biên giới châu Âu và France Gall đã thu bài hát này bằng ba thứ tiếng khác, trong đó cũng có tiếng Nhật. « Poupée de cire poupée de son » ăn khách đến mức có một công ty đã sản xuất mỗi ngày đến 15 ngàn poupée « France Gall », được bán chạy như tôm tươi ! Nhưng dân Pháp lúc đó trách France Gall là tại sao hát cho Luxembourg mà không đại diện cho Pháp dự Eurovision.

Dầu sao thì « Poupée de cire poupée de son », được dịch tựa tiếng Việt là « Búp bê không tình yêu » cũng đã vượt thời gian để trở thành một trong những ca khúc bất hủ của nền nhạc Pháp. Bây giờ chúng ta hãy nghe lại một đoạn của bài hát này, như đã được thâu tại cuộc thi Eurovision 1965.

Michel Berger & France Gall

Sau những thành công của năm 1965 là những năm tháng mà sự nghiệp âm nhạc của France Gall khi nổi, khi chìm. Mãi đến năm 1973, khi gặp được nhạc sĩ Michel Berger, mà sau này trở thành chồng của cô, con đường nghệ thuật của France Gall mới thăng tiến trở lại. Michel Berger đã viết cho France Gall ca khúc « La Déclaration d’amour », khởi đầu cho một danh sách dài những thành công mới của cô, với một trong những đỉnh điểm là album đầu tay thâu trong studio tựa đề « France Gall ». Đôi ca nhạc sĩ trẻ những đã nổi tiếng nước Pháp thời ấy đã làm lễ thành hôn vào tháng 06/1976.

Được chồng mới cưới khuyến khích, France Gall trở lại sân khấu vào năm 1978, nhưng chính là vở nhạc kịch Starmania do Michel Berger viết nhạc và tác giả Luc Plamondon viết lời mà tên tuổi của France Gall mới thật sự đi vào lịch sử âm nhạc Pháp, trong vai Cristal. Vở nhạc kịch này thành công vang dội trong khi trước đó, chẳng có nhà sản xuất nào dám bỏ tiền cho thể loại nhạc này.

Starmania

Thành công của cặp đôi ca nhạc sĩ tài danh tưởng sẽ còn kéo dài nhiều năm, nhưng cái chết đột ngột do một cơn đau tim của Michel Berger tháng 08/1992 và sau đó là cái chết vào năm 1997 của cô con gái lớn khiến France Gall không còn chút hứng thú với sân khấu nữa và cô đã chấm dứt sự nghiệp ca nhạc vào năm 1997. Thật ra thì vào năm 2000 France Gall có lên hát song ca với nam danh ca Johnny Halliday tại rạp Olympia, Paris, nhưng đó là lần cuối cùng cô xuất hiện trên sân khấu.

Sau nhiều năm im hơi lặng tiếng, mãi đến năm 2012, đúng 20 năm ngày chồng bà qua đời, khi trả lời phỏng vấn trên đài phát thanh France Gall mới tiết lộ một dự án nhạc kịch dựa trên những ca khúc của Michel Berger do tác giả và do France Gall trình bày trước đây. Vở « Résiste » đã ra mắt khán giả ở Paris ngày 04/11/2014.

Cung Thể thao ( Palais des Sports ) hôm đó chật cứng người vì những người hâm mộ France Gall đã sốt ruột chờ đón buổi trình diễn đầu tiên của vở « Résiste ». Vở nhạc kịch bắt đầu không phải trên sân khấu mà là trên một màn ảnh lớn, trên đó người ta thấy France Gall trong vai người bà kể cho cháu ngoại câu chuyện về Maggie, nhân vật chính của « Résiste ». Thủ vai Maggie là Léa Deleau, một nữ ca sĩ có ngoại hình hao hao giống France Gall.

Nội dung vở nhạc kịch xoay quanh gia đình gồm bố và hai con gái ( Maggie và Mandoline ) quản lý một hộp đêm ở Paris. Nhạc sĩ piano của hộp đêm này một hôm bỏ đi. Nhưng chính nhờ những bài hát của Michel Berger mà France Gall từng trình bày thành công vào những thập niên 1970 và 1980 mà gia đình Maggie không bị phá sản.

Tổng cộng có đến gần 30 ca khúc của Michel Berger được đưa vào vở « Résiste », trong đó dĩ nhiên là có nhiều bài hát nổi tiếng của cố nhạc sĩ mà khán giả nào cũng thuộc nằm lòng, nghe đến bài nào là họ đồng loạt bật dậy hát theo một cách say sưa, nhất là bài hát cùng tựa với vở nhạc kịch.

Tính đến cuối tháng 6/2016, đã có gần 350 ngàn khán giả đến xem « Résiste ». Thành công vang dội đến mức đạo diễn của vở nhạc kịch này nghĩ đến chuyện dàn dựng « tập hai » của « Résiste », với nhiều bài hát khác của France Gall. Như vậy là ở tuổi gần 70, tuy không cất giọng hát nữa, tên tuổi của France Gall vẫn gắn liền với sân khấu ca nhạc nước Pháp.